7 loại u vú lành tính phổ biến: Dấu hiệu, chẩn đoán và phòng ngừa

Vú là cấu trúc phức tạp, chứa đầy các tuyến, mô liên kết và mô mỡ. Việc phát triển khối u, u nang ở vú tương đối phổ biến. Mặc dù những tình trạng này không gây ung thư hoặc đe dọa tính mạng nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú trong tương lai. Vậy u vú lành tính là gì? Có những loại u vú lành tính nào? Bài viết sau đây của ThS.BS Huỳnh Bá Tấn, Khoa Ngoại Vú, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ giải đáp chi tiết các vấn đề trên.

U vú lành tính là gì?

U vú lành tính (không gây ung thư) là sự phát triển bất thường hoặc những thay đổi khác ở mô vú. Tình trạng này có thể gây lo lắng vì các triệu chứng thường giống với ung thư. Người bệnh có thể cảm thấy một khối u, triệu chứng tiết dịch ở núm vú hoặc chụp quang tuyến vú phát hiện bất thường, cần làm thêm nhiều xét nghiệm hoặc chẩn đoán hình ảnh.

7 loại u vú lành tính phổ biến hiện nay

Các loại u vú lành tính phổ biến hiện nay bao gồm:

1. U nang vú

Có tới 25% khối u vú là u nang chứa đầy chất lỏng. U nang vú khi sờ vào có thể có cảm giác mềm hoặc căng, không làm tăng nguy cơ ung thư. Bệnh thường tự khỏi mà không cần điều trị. Một số trường hợp u có kích thước lớn, gây đau, có thể cần chọc hút dịch để giảm triệu chứng. [1]

2. U xơ tuyến vú

U xơ tuyến vú hay u sợi tuyến vú là khối u đặc, phổ biến ở nữ giới trong độ tuổi từ 15-35. U xơ tuyến vú không tăng nguy cơ ung thư ngoại trừ một số ít trường hợp như u sợi tuyến không điển hình hay u sợi tuyến phức tạp. U có thể teo nhỏ hoặc biến mất sau mãn kinh.

3. Biến đổi xơ nang tuyến vú

Nồng độ hormone dao động có thể khiến ngực có cảm giác lổn nhổn, gồ ghề, đặc biệt là ngay trước kỳ kinh nguyệt. Nữ giới từ 30-50 tuổi nhiều khả năng gặp những biến đổi xơ nang tuyến vú và tự khỏi mà không cần điều trị. Một số trường hợp có thể gây cảm giác đau nhiều, ảnh hưởng đến sinh hoạt thì bác sĩ kê toa thuốc (thuốc giảm đau thông thường hay thuốc nội tiết…) để cải thiện triệu chứng.

4. Tăng sản tuyến vú

Tăng sản tuyến vú xảy ra do sự phát triển quá mức của các tế bào lót ống dẫn hoặc tế bào tiểu thùy tuyến vú. Trong đó, tăng sản ống tuyến vú điển hình mức độ nhẹ không làm tăng nguy cơ ung thư vú. Nếu người bệnh bị tăng sản không điển hình, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ mô vú bị ảnh hưởng vì tình trạng này có thể tăng nguy cơ ung thư vú.

5. U nhú trong ống dẫn sữa

Những khối u nhỏ giống như mụn cóc này hình thành bên trong ống dẫn sữa gần núm vú. U nhú trong ống có thể gây tiết dịch núm vú. Tình trạng này thường ảnh hưởng đến phụ nữ từ 30-50 tuổi. Nguy cơ mắc ung thư sẽ tăng lên nếu người bệnh có nhiều u nhú cùng một lúc. Phẫu thuật có thể loại bỏ những khối u này và giảm nguy cơ ung thư.

6. Giãn ống tuyến vú

Phụ nữ đến tuổi mãn kinh dễ bị giãn ống tuyến vú hơn. Tình trạng này làm cho ống dẫn sữa sưng lên, dày lên và đôi khi bị tắc nghẽn. Núm vú có thể bị thụt hoặc rỉ dịch. Giãn ống tuyến vú không làm tăng nguy cơ ung thư. Người bệnh chỉ điều trị bằng kháng sinh khi nhiễm trùng do vi khuẩn gây viêm và tắc nghẽn.

7. Hoại tử mỡ

Những khối u vú này hình thành khi mô sẹo thay thế mô vú bị tổn thương do chấn thương, phẫu thuật hoặc xạ trị. Hoại tử mỡ không làm tăng nguy cơ ung thư và không cần điều trị.

Dấu hiệu u vú lành tính phổ biến

Dấu hiệu u vú lành tính bao gồm:

1. Đau vú (đau vú)

Đau vú là tình trạng phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ từ 30-50 tuổi. Tình trạng này ảnh hưởng đến khoảng 70% phụ nữ tại một thời điểm nào đó trong cuộc đời. Đôi khi, người bệnh có thể cảm thấy một cơn đau nhói ở ngực xuất phát từ sâu trong lồng ngực, được gọi là đau thành ngực. [2]

2. Tiết dịch núm vú

Tiết dịch núm vú là tình trạng chất lỏng rò rỉ từ núm vú ở 1 hoặc cả 2 vú. Bệnh phổ biến nhất ở phụ nữ vào cuối thai kỳ và ngay sau khi sinh con. Tình trạng này xảy ra vì nhiều nguyên nhân, ngay cả khi phụ nữ không mang thai hoặc cho con bú. Tuy nhiên, tiết dịch ở núm vú có thể là triệu chứng của một bệnh nghiêm trọng. Tiết dịch núm vú luôn là hiện tượng bất thường ở nam giới.

Điều quan trọng là người bệnh phải đến bệnh viện để khám vú và xác định nguyên nhân gây tiết dịch núm vú.

3. Thay đổi kích thước, hình dạng

Thay đổi kích thước, hình dạng như kiểu sa trễ, phì đại tuyến vú, mất cân đối hay mất thẩm mỹ.

4. Núm vú bị thụt vào trong, nhăn nheo hoặc có vảy

Núm vú bị thụt làm người bệnh gặp khó khăn khi cho con bú, khiến hình dạng vú bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, đôi khi núm vú bị tụt cũng là dấu hiệu cảnh báo bệnh lành tính và ung thư vú.

5. Ngực lõm, nhăn nheo hoặc có vảy

Ngực lõm, nhăn nheo hoặc có vảy ảnh hưởng nhiều đến thẩm mỹ.

Nguyên nhân u vú lành tính

Nguyên nhân u vú lành tính bao gồm:

• Thay đổi mô vú (thay đổi u xơ vú): U sợi tuyến vú là một dạng thay đổi mô vú. Đây là tình trạng lành tính, thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi 18 - 40
• Nhiễm trùng vú (viêm vú): Viêm vú là có thể dẫn đến nhiễm trùng. Phụ nữ đang cho con bú có nhiều khả năng bị viêm vú nhất. Vú có thể đỏ, sưng, đau và người bệnh có các triệu chứng giống cúm.
• Mô sẹo do chấn thương vú: Khi một người có mô sẹo do chấn thương vú do các tế bào tổn thương sẽ chết và thay thế bằng mô sẹo.Tuy nhiên, số ít trường hợp các tế bào mỡ chết do thiếu oxy và tiết dầu dưới dạng lỏng. Xung quanh chất béo lỏng hình thành vành vôi hóa và gây u nang dầu.
• Thay đổi nội tiết tố: Một số trường hợp rối loạn nội tiết tố nữ, chẳng hạn như nội tiết tuyến giáp, nội tiết tố kích thích vú phát triển (prolactin)… bị mất cân bằng, làm tăng sinh quá mức các tế bào vú và hình thành các khối u nang, xơ nang tuyến vú, u xơ.
• Sử dụng thuốc tránh thai: Sử dụng thuốc tránh thai nội tiết tố có thể tăng nguy cơ mắc u nang tuyến vú.
• Liệu pháp thay thế nội tiết tố: Nam giới có thể phát triển ngực to, sưng tấy và có cục u, được gọi là chứng vú to ở nam giới. Tình trạng này xảy ra do mất cân bằng hormone, béo phì, một số bệnh hoặc dùng thuốc.

Biến chứng của vú lành tính là gì?

Một số loại bệnh vú lành tính, chẳng hạn như tăng sản không điển hình, làm tăng nguy cơ ung thư vú. Đôi khi, các khối u vú lành tính ở vú bị tổn thương hoặc trở nên to hơn. Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để loại bỏ các khối u lớn hoặc gây đau. Bên cạnh đó, một số khối u xơ tuyến sẽ tái phát sau phẫu thuật.

U vú lành tính có nguy hiểm không?

U vú lành tính không gây nguy hiểm, không phát triển quá nhanh, không di căn mà chỉ gây đau ở mức độ nhẹ. Trước nay, hầu hết phụ nữ đều cho rằng u vú lành tính hoàn toàn không bị ung thư. Tuy nhiên, có một số loại u vú lành tính có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú sau này. Nhưng bất kỳ một khối u nào, dù là lành tính, cũng đều là sự bất thường của cơ thể.

Theo một nghiên cứu của các nhà dịch tễ học Tây Ban Nha được trình bày tại Hội nghị Ung thư vú châu Âu lần thứ 13, người có u vú lành tính có thể tăng nguy cơ phát triển ung thư vú cao gần gấp đôi so với những phụ nữ không có khối u nào.

Chẩn đoán u vú lành tính

Chẩn đoán u vú lành tính bằng những phương pháp sau:

1. Khám vú

• Kiểm tra hình dạng bất thường của vú.
• Núm vú có tụt vào trong hay không.
• Da trên vú có bị đỏ, lõm, dày hoặc căng.
• Ấn xung quanh núm vú để kiểm tra dịch tiết, đặc biệt là dịch có lẫn máu.
• Kiểm tra các hạch bạch huyết mở rộng ở nách.
• Kiểm tra xem có khối u bất thường ở vú không, tính chất của khối u giúp bác sĩ dễ chẩn đoán lành hay ác tính hơn.
• Xác định hình thái bất thường ở vú, kiểu sa trễ, phì đại, mất cân đối hay mất thẩm mỹ… Từ đó chỉnh sửa nếu người bệnh có nhu cầu.

2. Siêu âm vú

Siêu âm vú là phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng âm thanh hiển thị hình ảnh bên trong vú. Từ đó giúp bác sĩ tìm các vấn đề về vú cũng như lượng máu chảy đến các mô trong vú. Siêu âm vú được sử dụng khi có sự bất thường trong kết quả chụp X-quang tuyến vú.

3. Chụp nhũ ảnh

Chụp nhũ ảnh là phương pháp chụp X-quang được sử dụng để sàng lọc những bất thường ở vú. Chụp nhũ ảnh đóng một vai trò quan trọng trong việc phát hiện và điều trị u vú lành tính và ung thư vú. Chụp nhũ ảnh được khuyến nghị cho tất cả phụ nữ trên 40 tuổi hoặc trẻ hơn nhưng có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú.

4. Chụp cộng hưởng từ

Chụp cộng hưởng từ vú (MRI vú) là phương pháp chẩn đoán hình ảnh để phát hiện các bất thường ở vú. Chụp MRI vú tạo ra hình ảnh chi tiết bên trong vú bằng cách sử dụng nam châm cực mạnh, sóng vô tuyến và máy tính. Thông thường MRI vú được thực hiện sau khi kết quả sinh thiết có bất thường. Tuy nhiên, cũng có trường hợp MRI được chỉ định khi kết quả siêu âm và nhũ ảnh chưa rõ ràng.

MRI vú cũng có thể được sử dụng cùng với chụp nhũ ảnh để tầm soát các khối u lành tính cũng như khối u vú ác tính. Đối tượng phù hợp là những người có nguy cơ cao mắc bệnh ung thư vú, bao gồm những người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú hoặc những người có những có biến đổi về gen do di truyền trong gia đình.

5. Xét nghiệm dịch từ núm vú

Nếu muốn chẩn đoán chính xác tình trạng và nguyên nhân gây ra dịch tiết núm vú thì cần phải căn cứ vào tính chất của dịch tiết, cụ thể: núm vú tiết dịch nước trong, không màu, trong suốt, đôi khi dính sệt… Dịch ứa này có thể là tín hiệu ung thư vú, nên theo dõi, kiểm tra tiếp.

6. Sinh thiết vú

Sinh thiết vú là phương pháp lấy mẫu mô từ tuyến vú để quan sát trên kính hiển vi để phát hiện các khối u lành tính cũng như ác tính. Bác sĩ thường chỉ định sinh thiết khi người bệnh có khối u, cộm ở ngực, có thể cảm nhận khi khám lâm sàng hoặc phát hiện khi tầm soát tại Khoa Ngoại vú. Có nhiều cách sinh thiết, bao gồm:

• Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA): thủ thuật sử dụng kim đầu nhỏ (bằng kích thước của kim lấy máu) để lấy các tế bào của khối cộm trong mô vú đi làm xét nghiệm.
• Sinh thiết lõi hay sinh thiết vú bằng kim lớn (CNB): kỹ thuật dùng 1 loại kim dài hơn, để lại trên da 1 lỗ bằng hạt mụn nhỏ. Bác sĩ thường lấy 1 mảnh mô bằng hạt gạo.
• Sinh thiết qua phẫu thuật hay sinh thiết qua mổ hở: trong trường hợp sang thương của người bệnh quá lớn hay nghi ngờ ác tính, bác sĩ dùng dao rạch 1 đường trên da vú để lấy mẫu sinh thiết hoặc loại bỏ khối u một cách triệt để. Sau đó, mẫu mô được đưa đi xét nghiệm mô học để xác định mức độ lành hay ác tính.

Điều trị u vú lành tính

Hầu hết các loại bệnh vú lành tính không cần điều trị. Bác sĩ chỉ định điều trị nếu người bệnh bị tăng sản không điển hình hoặc một loại u vú lành tính ở vú khác có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú trong tương lai. Các phương pháp điều trị bao gồm phẫu thuật cắt bỏ, sử dụng các kỹ thuật ít xâm lấn hoặc dùng thuốc để giảm nguy cơ. Nếu người bệnh cảm thấy đau, khó chịu hoặc tăng nguy cơ ung thư, các phương pháp sau đây có thể được áp dụng:

1. Sử dụng thuốc

Thuốc kháng sinh đường uống điều trị các bệnh nhiễm trùng như viêm vú.

2. Phẫu thuật vú

• Chọc hút bằng kim để dẫn lưu các u nang chứa đầy dịch.
• Cắt bỏ khối u bằng các kỹ thuật ít xâm lấn (dùng sóng cao tần, sóng siêu âm, hút chân không…).
• Phẫu thuật để loại bỏ khối u.

Phòng ngừa u tuyến vú lành tính

Phòng ngừa u tuyến vú lành tính bằng cách:

1. Chụp X-quang tuyến vú định kỳ

Chụp X-quang tuyến vú định kỳ giúp phát hiện các bất thường ở tuyến vú và điều trị sớm.

2. Tự khám vú tại nhà

Tự khám vú giúp phát hiện u vú lành tính sớm cùng các bất thường khác xuất hiện ở vú, nhờ đó tăng khả năng chữa trị thành công.

3. Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Duy trì cân nặng hợp lý, nếu bạn thừa cân, cố gắng giảm lượng calo nạp vào mỗi ngày và tăng dần cường độ tập thể dục. Phụ nữ nên duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh bằng cách ăn các bữa ăn cân bằng và tập thể dục thường xuyên vì béo phì làm tăng nguy cơ mắc u vú lành tính và cả ung thư.

4. Tập thể dục thường xuyên

Tập thể dục thường xuyên giúp duy trì thể trạng và cân nặng hợp lý, ngăn ngừa ung thư vú và các khối u lành tính. Người trưởng thành khỏe mạnh nên tập ít nhất 150 phút/tuần với aerobic vừa phải hoặc 75 phút với aerobic cường độ cao hàng tuần. Bên cạnh đó, bạn có thể kết hợp với tập thể lực ít nhất 2 lần/tuần.

5. Chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống lành mạnh ưu tiên thực phẩm có nguồn gốc thực vật, bao gồm: trái cây và rau; các loại đậu và quả; ngũ cốc nguyên hạt; cá, thịt gia cầm không da; hạch, dầu ô liu nguyên chất và các loại hạt hỗn hợp… giúp giảm nguy cơ mắc bệnh u vú lành tính, ung thư, tiểu đường, tim và đột quỵ.

6. Hạn chế rượu bia, thuốc lá

Càng uống nhiều rượu, nguy cơ phát triển các khối u lành và ác tính càng cao. Bạn nên hạn chế uống quá 1 ly mỗi ngày, vì ngay cả một lượng nhỏ cũng làm tăng nguy cơ.

Câu hỏi thường gặp về u tuyến vú lành tính

1. U vú lành tính có đau không?

U vú lành tính có thể gây đau, nhiễm trùng, chảy dịch ở núm vú, sưng khối u và thay đổi bề mặt da vú. Cơn đau do u vú lành tính có thể xuất hiện theo chu kỳ hoặc bất thường.

2. U vú lành tính có nên mổ không?

U vú lành tính thường không cần mổ mà chỉ cần theo dõi diễn biến của khối u. Nếu phát hiện bất thường sau xét nghiệm lâm sàng và sinh thiết, bác sĩ sẽ chỉ định mổ để cắt bỏ khối u có kích thước lớn hơn bình thường hoặc có biến chứng nặng, hoặc khối u làm tăng nguy cơ ung thư vú.

3. U vú lành tính có chuyển thành ác tính không?

U vú lành tính thường không chuyển thành ác tính. Tuy nhiên, một số loại u vú lành tính có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vú so với người bình thường.

Điều trị u vú lành và ác tính tại Khoa Ngoại vú, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM với hệ thống trang thiết bị hiện đại, đội ngũ chuyên gia nhiều kinh nghiệm, làm việc phối hợp đa chuyên khoa như Chẩn đoán hình ảnh - Giải phẫu bệnh - Nội khoa Ung thư. Từ đó mang đến cơ hội điều trị tốt cho những người bệnh liên quan đến tuyến vú nói chung và ung thư vú nói riêng.

Ngoài ra, khoa còn lập nhóm “CLB bệnh nhân ung thư vú bệnh viện Tâm Anh” giúp người bệnh có thể chia sẻ những khó khăn lo lắng với những người bệnh cùng hoàn cảnh.

Một số loại u vú lành tính khiến người bệnh dễ bị ung thư vú hơn. Vì vậy, người bệnh có khối u lành tuyến vú nên đến Khoa Ngoại vú để khám, tư vấn và điều trị sớm để ngừa biến chứng nguy hiểm và ung thư.