Relay (rơ-le) là gì ?
Từ rơ-le là từ vay mượn từ tiếng nước ngoài (cụ thể là tiếng Pháp) nên trong từ đó không bao hàm ý nghĩa gì nhiều. Vì vậy, ta sẽ không phân tích rơ-le là gì thông qua tên gọi của nó. Vì vậy, tớ sẽ sử dụng những linh kiện điện tử khác mà chắc chắn bạn đã biết rồi để diễn giải!
Rơ-le là một công tắc (khóa K). Nhưng khác với công tắc ở một chỗ cơ bản, rơ-le được kích hoạt bằng điện thay vì dùng tay người. Chính vì lẽ đó, rơ-le được dùng làm công tắc điện tử! Vì rơ-le là một công tắc nên nó có 2 trạng thái: đóng và mở. “Khi nào nó đóng? Khi nào nó mở? và làm sao thay đổi được trạng thái của nó?,…” đó chính là những câu hỏi mà chúng ta cần tìm kiếm câu trả lời trong bài viết này.
Các loại rơ-le và cách xác định trạng thái của nó
Trên thị trường chúng ta có 2 loại module rơ-le: module rơ-le đóng ở mức thấp (nối cực âm vào chân tín hiệu rơ-le sẽ đóng), module rơ-le đóng ở mức cao (nối cực dương vào chân tín hiệu rơ-le sẽ đóng). Nếu sơ sánh giữa 2 module rơ-le có cùng thông số kỹ thuật thì hầu hết mọi kinh kiện của nó đều giống nhau, chỉ khác nhau ở chỗ cái transistor của mỗi module. Chính vì cái transistor này nên mới sinh ra 2 loại module rơ-le này đấy (có 2 loại transistor là NPN - kích ở mức cao, và PNP - kích ở mức thấp).
Làm sao để nhận biết được module rơ-le nào thuộc loại nào? Thực sự thì mình nghĩ có 3 cách thôi, nếu có những cách khác hay hơn thì bạn hãy chia sẻ cho mọi người ở phần bình luận nhé:
- Hỏi người bán và sau khi mua về chúng ta đặt ngăn nắp, loại nào ra loại đấy.
- Kiểm tra module rơle bằng cách thử cấp nguồn vào các chân điều khiển (các chân điều khiển là gì và kiểm tra như thế nào, mình sẽ diễn giải ở dưới)
- Tìm trên google thử tên của loại transistor mà module rơ-le đó dùng, nếu là loại NPN là module rơ-le kích ở mức cao, và nếu là PNP thì module rơ-le ấy là loại kích ở mức thấp.
Thông số của một module relay
Một module rơ-le được tạo nên bởi 2 linh kiện thụ động cơ bản là rơ-le và transistor, nên module rơ-le có những thông số của chúng. Nói như thế thật phức tạp, nên mình có cách khác và sẽ liệt kê ngay cho bạn ở dưới đây.
- Hiệu điện thế kích tối ưu
- Cái này bạn phải hỏi người bán và người bán sẽ đáp ứng đúng loại phù hợp với bạn. Ngoài ra bạn có thể xem ảnh dưới (mục số 5)
- Chẳng hạn, bạn cần một module relay sẽ làm nhiệm vụ bật tắt một bóng đèn (220V) khi trời tối từ cảm biến ánh sánghoạt động ở mức 5-12V thì bạn bảo họ bán loại module relay 5V (5 volt) hoặc module relay 12V (12 volt) kích ở mức cao (bạn xem bài viết cảm biến ánh sáng để xem cách hoạt động của cảm biến và suy ra tại sao lại dùng module relay kích ở mức cao).
- Các mức hiệu điện thế tối đa và cường độ dòng điện tối đa của đồ dùng điện khi nối vào module rơ-le
- Cái này bạn xem phía trên relay thôi. Bạn xem ví dụ về hình ảnh ở dưới nhé
- 10A - 250VAC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơ-le với hiệu điện thế <= 250V (AC) là 10A.
- 10A - 30VDC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơ-le với hiệu điện thế <= 30V (DC) là 10A.
- 10A - 125VAC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơ-le với hiệu điện thế <= 125V (AC) là 10A.
- 10A - 28VDC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơ-le với hiệu điện thế <= 28V (DC) là 10A.
- SRD-05VDC-SL-C: Hiện điện thế kích tối ưu là 5V.
Cách sử dụng Rơle
Vì sao đến bây giờ mình mới nói đến cách sử dụng rơ-le? Bởi vì mình muốn các bạn nắm các thông số cơ bản trước nhằm tránh các trường hợp xấu có thể xảy ra…
Rơ-le bình thường gồm có 6 chân. Trong đó có 3 chân để kích, 3 chân còn lại nối với đồ dùng điện công suất cao.
- 3 chân dùng để kích
- +: cấp hiệu điện thế kích tối ưu vào chân này.
- - : nối với cực âm
- S: chân tín hiệu, tùy vào loại module rơ-le mà nó sẽ làm nhiệm vụ kích rơ-le
- Nếu bạn đang dùng module rơ-le kích ở mức cao và chân S bạn cấp điện thế dương vào thì module rơ-le của bạn sẽ được kích, ngược lại thì không.
- Tương tự với module rơ-le kích ở mức thấp.
- 3 chân còn lại nối với đồ dùng điện công suất cao:
- COM: chân nối với 1 chân bất kỳ của đồ dùng điện, nhưng mình khuyên bạn nên mắc vào đây chân lửa (nóng) nếu dùng hiệu điện thế xoay chiều và cực dương nếu là hiệu điện một chiều.
- ON hoặc NO: chân này bạn sẽ nối với chân lửa (nóng) nếu dùng điện xoay chiều và cực dương của nguồn nếu dòng điện một chiều.
- OFF hoặc NC: chân này bạn sẽ nối chân lạnh (trung hòa) nếu dùng điện xoay chiều và cực âm của nguồn nếu dùng điện một chiều.
Hehe, bây giờ, bạn hãy xây dựng làm ví dụ sau:
Phần cứng
- Breadboard
- Dây cắm breadboard
- Module rơ-le 5V kích hoạt ở mức cao
- Quạt CPU (tên gọi khác là quạt 12V, quạt máy tính). Nếu không có thì bạn thay thế cho mình bằng một bé đèn LED siêu sáng với điện trở nối vào cực dương khoảng 1kOhm.
- Bộ nguồn 12V hoặc pin vuông 9V.
- Một bộ nguồn 5V (nếu không có thì bạn lấy nguồn 5V từ Arduino Uno cũng được)
- 1 button (nút nhấn)
- 1 điện trở 1kOhm.
Thông số kỹ thuật:
Điện áp điều khiển: 12V
Dòng điện cực đại: 10A
Thời gian tác động: 10ms
Thời gian nhả hãm: 5ms
Nhiệt độ hoạt động: -45oC ~ 75oC
Relay 5 chân SRD-12VDC là loại linh kiện đóng ngắt điện cơ đơn giản. Nó gồm 2 phần chính là cuộn hút và các tiếp điểm. Cấu tạo của relay được mô tả trong hình.
Sơ đồ kích thước Relay 5V 5 chân
Sơ đồ kích thước Relay 12V 5 chân
Chân 1 và chân 2 được nối vào cuộn hút, khi có điện vào cuộn hút sẽ hút tiếp điểm chuyển từ vị trí 4 xuống tiếp điểm 5 Chân 3: đặt điện áp(nếu là loại Relay 12V thì đặt 12V DC vào đây) Chân 4, chân 5: tiếp điểm.
Ứng dụng của rờ-le 5 chân:
Nhìn chung, công dụng của rờ-le là “dùng một năng lượng nhỏ để đóng cắt nguồn năng lượng lớn hơn”. Rờ-le được dùng khá thông dụng trong các ứng dụng điều khiển động cơ và chiếu sáng. Khi cần đóng cắt nguồn năng lượng lớn, rờ-le thường được ghép nối tiếp. Nghĩa là một rờ-le nhỏ điều khiển một rờ-le lớn hơn, và rơ-le lớn sẽ điều khiển nguồn công suất.
Sau khi bạn đặt mua hàng, chúng tôi sẽ gọi lại cho bạn vào giờ hành chính để xác nhận lại đơn hàng, phí vận chuyển và thời gian giao hàng. Sau khi bạn đồng ý và thanh toán đơn hàng, chúng tôi sẽ tiến hành giao hàng cho bạn.
Xem thêm: Sự Khác Nhau Giữa Busway-Busduct-BusBar Là Gì
